>> مخاطب اصلی این نوشته افرادی هستند که تمایل دارن پردازش‌های خودشون رو کنترل کنند و اون‌ها رو به سمت بستر‌ها و ابزار‌های آزاد ببرند، ولی در پیمودن راه یا دچار مشکل هستند و یا به دلایلی براشون سخته که سیستم‌عامل خودشون رو عوض کنن.

در این نوشته تا حد امکان از به‌کارگیری موارد تخصصی اجتناب شده است.

مقدمه

همانند خیلی از تصمیمات و تغییراتی که تو مراحل زندگی‌مون انجام میدیم، برای مهاجرت از بستر‌ها و نرم‌افزار‌های بسته و انحصاری و کرک شده به سمت نرم‌افزار و سیستم‌عامل‌های آزاد و ایمن و قانونی، افراد روش‌های مختلفی رو انتخاب می‌کنن، برخی مثل وقتی‌ که می‌خوای شنا یاد بگیری، خودشونو یکهو و بی مقدمه پرت میکنن وسط استخر، یعنی میان و یک سیستم‌عامل آزاد (مثل فدورا و دبیان و پارابولا) نصب می‌کنن و خودشون رو ملزم به استفاده از ابزار‌های آزاد موجود در مخازن اون سیستم‌عامل میکنن و پس از مدت زمانی دست و پا زدن، یا خسته میشن و تو این حجم از نرم‌افزار و آزادی (آزاد بودن در پیکربندی و ایجاد تغییر در سیستم) گم میشن، یا هم که گلیم خودشونو (حالا با کمک وب، دوستان، گروه‌ها و تجمع‌های موجود حول نرم‌افزار آزاد) از آب بیرون می‌کشن و خلاصه از شر بردگی شرکت‌ها و کرک کردن و محدود بودن و غیره راحت میشن.
اما برخی افراد ترجیح میدن آروم آروم و با ملاحظه و گام به گام کار رو شروع کنند و پیش برن، من به شخصه امیدم روی اثر بخش بودن روش دوم بیشتره، مخصوصا روی افرادی که فنی و کامپیوتری نیستند و یا مدت زمان زیادی رو با بستر‌ها و ابزار‌های بسته و انحصاری کار کردن و بهش عادت کردن؛ لذا اگر قصد دارید به سمت آزاد سازی خودتون از چنگال انحصار گام بردارید 😃 و براتون سخته که سیستم‌عامل فعلی‌تون رو عوض کنید، به نظرم بهترین کار اینه که روی همون مک یا ویندوز یا هرچی که دارید، نرم‌افزار‌های روزمره خودتون رو دونه به دونه با نمونه‌ها یا جایگزین‌های آزاد موجود عوض کنید، در ادامه به برخی از این موراد اشاره خواهم کرد. لذا پس از مدتی که به همین روال پیش برید، به جایی خواهید رسید که غیر از سیستم عامل شما (که هنوز انحصاریه) سایر نرم‌افزار‌هایی که به طور روزمره باهاشون درگیر هستید و ازشون استفاده می‌کنید، همگی آزاد خواهند بوند و لذا قادر خواهید بود (تقریبا) روی هر سیستم‌عاملی از اون ابزار‌ها و نرم‌افزار‌ها استفاده کنید. اونوقت دیگه مهاجرت به یک سیستم‌عامل آزاد یه جورایی میشه گام آخر کار شما، و این سبک مهاجرت به مراتب براتون آسون‌تر خواهد بود تا اینکه بخواهید تمام نرم‌افزار وب‌گردی و ویرایش متن و کد و سند و صفحه‌گستر و نمایش فیلم و موسیقی و غیره رو که عمری باهاشون کار کردید رو یک‌باره کنار بذارید. حتی میشه بازم آروم‌تر و محافظه کارانه‌تر پیش رفت و پس از کار و آشنایی با نرم‌افزار‌های آزاد و به‌کارگیری اون‌ها برای امور شخصی و تخصصی‌تون، در مرحله بعد (تعویض سیستم‌عامل) برای شروع می‌تونید در کنار سیستم‌عامل فعلی‌تون، یک سیستم‌عامل آزاد نصب کنید و اون‌ها رو در کنار هم (حالا یا به صورت بوت‌دوگانه و یا به صورت ماشین مجازی در همین سیستم‌عامل فعلی‌تون) داشته باشید و تا حد ممکن کارهای روزمره و تخصصی خودتون رو در گنو/لینوکس انجام بدید و در مواقعی که واقعا نیاز بود به ویندوز/مک مراجعه کنید، و پس از مدتی به طور کامل خواهید تونست که تمامی امروز زندگی شخصی و تخصصی خودتون رو با گنو/لینوکس و نرم‌افزار‌های آزادی که روی اون نصب کردید انجام بدید.

در ادامه چند نمونه از نرم‌افزار‌های آزادی رو که در حال حاضر موجوند، به بلوغ خوبی رسیدن، ویژگی‌های کاملی دارند و میشه گفت مشهور و پر کاربرد هستند رو نام می‌برم، روی هر بستری که هستید، چه ویندوز دارید و چه مک و چه هر سیستم عامل انحصاری و بسته‌ی دیگری، می‌تونید شروع کنید و گام به گام پردازش‌های خودتون رو با ابزار‌های آزاد زیر (و یا نمونه‌های آزاد دیگه که بیانشون از حوصله این متن خارجه) انجام بدید.

اگر در مورد استفاده از ابزار‌های معرفی شده، مهاجرت یا نرم‌افزار آزاد هر گونه نظر/سوال/انتقاد/پیشنهادی داشتید، خوشحال میشم اون رو با من به اشتراک بذارید :)

نکته: تمامی برنامه‌های معرفی شده در زیر، بر روی سیستم‌عامل‌های گنو/لینوکس و ویندوز و مک (OS X) قابل اجرا هستند.

ویرایش متن، سند و مجموعه نرم‌افزار اداری(آفیس)

از بهترین و مهم‌ترین گام‌ها برای شروع این مهاجرت، کنار گذاشتن مجموعه اداری (office suite)‌های انحصاری مانند آفیس مایکروسافت و گوگل داک و آی ورک اپل و غیره هستش، چرا که کاربرد عمومی‌تر و بیشتری نسبت به بقیه نرم‌افزار‌های انحصاری دارن و متاسفانه آفیس مایکروسافت حتی در مراکز آموزشی و دولتی هم استفاده و تدریس میشه!
برای انجام کار‌های اداری و روزمره مجموعه نرم‌افزار‌های LibreOffice کاملا پاسخ‌گوی نیاز‌هاست، همچنین برای سازمان‌ها و ادارات می‌تونید از نسخه آنلاین libreoffice استفاده کنید و امکانات اون رو تحت وب و با مرورگر خود داشته باشید.
اطلاعات بیشتر در مورد لیبره‌آفیس
برخی امکانات لیبره‌آفیس
نسخه تحت وب لیبره‌آفیس
چند تصویر از نسخه آنلاین لیبره‌آفیس

نقاشی و ساخت و ویرایش تصاویر

کریتا (krita.org)

یک نرم‌افزار آزاد برای نقاشی دیجیتالی.

• نقاشی و ویرایش تصاویر HDR
• طراحی مفهومی
• قابلیت اسکریپت نویسی
• پیشتیبانی از قالب‌های فتوشاپ
• سایر ویژگی‌ها

نمونه‌هایی از کارهای ساخته شده با کریتا (برای مشاهده نمونه‌های بیشتر کلیک کنید)

منبع https://krita.org/en/item/interview-with-teteotolis منبع https://krita-artists.org/t/in-orbit/2162

گیمپ (GIMP.org)

نرم‌افزاری آزاد برای ساختن و ویرایش و روتوش تصاویر برداری و عکس‌ها

• تبدیل قالب‌های مختلف تصاویر به یکدیگر
• روتوش
• طراحی و نقاشی
• ایجاد و اعمال فیلتر
• قابلیت برنامه‌نویسی
• توانایی باز کردن و ویرایش فرمت‌های وسیعی از تصاویر، از جمله raw

تصویری از برنامه گیمپ نسخه ۲.۱۰

اینک‌اسکیپ (inkscape.org)

ویرایشگر قدرتمند تصاویر برداری

• ایجاد و ویرایش آسان تصاویر SVG
• توانایی خواندن فایل‌های eps
• قابلیت خلق و ویرایش اشیاء (دو و سه بعدی)
• سایر ویژگی‌ها

چند نمونه تصویر از اینک‌اسکیپ

ساخت و ویرایش فیلم و انیمیشن

اوپن‌شات (OpenShot.org)

نرم‌افزاری آزاد برای ویرایش فیلم

• پشتیبانی از فرمت‌های رایج صوتی و تصویری و عکس‌ها
• چند خط زمانی مختلف برای کار با ویدئوهای مختلف
• پشتیبانی خطوط زمانی از قابلیت کشیدن و رها کردن
• امکانات رایج و متداول یک ویرایشگر ویدئو (تغییر اندازه، زمان‌بندی و برش و صدا گذاری و غیره)
• افکت‌های مختلف با قابلیت پیش‌نمایش
• بزرگنمایی دیجیتال
• تغییر سرعت ویدئوها (صحنه آهسته)
• قابلیت افزودن عنوان یا زیرنویس
• سایر ویژگی‌ها

تصویری از محیط اوپن‌شات

بلندر (blender.org)

نرم‌افزاری آزاد و قدرتمند در زمینهٔ گرافیک سه‌بعدی و طراحی مدل سه‌بعدی

• مدل سازی
• ویرایش ویدئو
• شبیه‌سازی مایع، قسمت‌های پوستی، مفصل‌ها و استخوان‌بندی کاراکترها
• تحرک‌بخشی و جان دادن به اشیاء
• سایر ویژگی‌ها

برای اطلاعات بیشتر می‌تونید ارائه علی اسماعیلی در مورد بلندر (جشن روز آزادی نرم‌افزار تهران ۱۳۹۸) رو در PeerTube ببینید.

نمونه کار‌های زیادی با بلندر ساخته شده که با جستجو در وب می‌تونید اون‌ها رو به راحتی پیدا کنید، برای نمونه انیمیشن بهار:

چند نمونه تصویر از کار‌های ساخته شده با بلندر (مرجع: blenderguru.com)

سایر

پخش‌کننده موسیقی و فیلم:

• mpv
• VLC
• SMPlayer
• Clementine

مرورگر وب:

• مرورگر تور
• فایرفاکس

ایمیل:

Thunderbird

مکالمه صوتی و تصویری:

• Jami
• jitsi

مکان‌یابی و نقشه:

• OpenStreetMap - OSM

مدیریت گذرواژه:

• Bitwarden

جستجو:

• Searx
• DuckDuckGo

مشاهده و اشتراک ویديو

• PeerTube

این متن در دست تکمیل است و در آینده به‌روزرسانی خواهد شد، ممنون میشم متن رو با دوستان و آشناهاتون به اشتراک بذارید.

منتشر شده در : 

https://ahmadhaghighi.com/blog/2019/getaway-from-closed-platforms-farsi/