ماستودون   

ماستودون (Mastodon) یک شبکه اجتماعی آزاد و نامتمرکز برای به اشتراک گذاری (فعلا) پیوند‌ها، تصاویر، متون و ویدئوهاست، و خب طبیعتا می‌تونید افراد، هشتگ‌ها و حساب‌هایی رو دنبال کنید و دنبال بشید و اقدام به تولید و تبادل اطلاعات کنید.   

آزاد به معنی این‌که شما می‌دونید و می‌تونید ببینید داده‌های شما چطور از گوشی یا سیستم شما ارسال میشه، به کجا ارسال میشه و اونجا چطور پردازش و ذخیره و نگهداری میشه، می‌تونید بدونید و ببینید که آیا چیزی که براتون نمایش داده میشه، صرفا بی‌طرفانه بوده (مثلا بر اساس زمان ارسال) یا که گلچین شده و هدف‌مند و مهندسی اجتماعی شده بودن، یه جستجو بزنید متوجه میشید که بارها دلالان سیاست و سرمایه از همین شبکه‌های اجتماعی برای جهت‌دهی به اذهان عموم استفاده کردن و میکنن و تازه ما یک شاخه بسیار کوچک اون رو مطلع میشیم.  

نامتمرکز به این معنی که ماستودون (برعکس توییتر) فقط یک سایت نیست، بلکه یک شبکه‌ای توزیع شده از تعداد بسیار زیادی نمونه‌های (Instance) ماستودونه که با همدیگه و در کنار همدیگه عضوی از یک فضای بزرگتر هستن، فضایی که بزرگ و بزرگ‌تر میشه و اعضای اون در کنار حفظ استقلال و ماهیت و هویت خودشون، با همدیگه می‌تونن ارتباط داشته باشن و یک ماهیت بزرگتری رو تشکیل بدن/میدن، مثل گیتی(Universe)، که متشکل از ستاره‌ها و سیاره‌ها و منظورمه‌های بی‌شماریه.   

در این شبکه اجتماعی کنترل در دست شماست، می‌تونید سایت و شبکه اجتماعی خودتون رو داشته باشید و صاحب واقعی داده‌هاتون باشید، یا اگر به هر دلیلی کنترل رو بسپارید به دوست، آشنا و یا شخص شناخته شده‌ای (شخص، نه یک بیزنس!)، می‌تونید هر زمان که خواستید کل داده‌های خودتون رو بردارید و اونو هرجا دوست داشتید ببرید، مثلا داده‌ها و اطلاعاتتون رو بردارید و منتقل‌شون کنید به زیرساخت خودتون و کل کنترل رو خودتون در دست بگیرید. منظورم از کنترل اینه که کسی/شرکتی/جایی نمیاد برای شما قانون وضع کنه که اینطوری بگو و اینطوری نگو یا بیاد شما رو محدود و یا مسدود کنه، یا مثل کاری که توییتر و اینستاگرام و برخی شبکه‌های دیگه زیاد انجام دادن؛ یک جریان و یا تفکر سیاسی یا اعتقادی رو بیاد خفه و یا حذف کنه (مثل حذف تعداد بسیاز زیادی توییت و حساب کاربری که در مورد کشمیر و وقایع اون اطلاع‌رسانی می‌کردن یا حذف حساب کاربری خود من ) ، یا مثلا بعد چندین و چند سال استفاده کردن از اون شبکه و وابسته شدنتون بهش، شرکت پشتش یکهو بیاد قوانین رو عوض کنه و بعد بگه یا این قوانین جدید رو بپذیر، یا برو!!!!

البته این رو باید متوجهش باشیم که این سیاره‌هایی که تو این گیتی هستند، هرکدوم قوانین خودشون رو دارند، پس باید دقت کنیم روی چه نمونه یا نمونه‌هایی می‌خوایم فعالیت کنیم، چون همون‌طور که گفتم، گاهی ما روی یک نمونه که توسط فردی غیر از ما ایجاد شده فعالیت می‌کنیم، الان بیش از ۲۷۰۰ تا نمونه از ماستودون در سراسر جهان در حال اجرا هستند و برخی از این‌ها ثبت‌نام رو برای عموم باز کردن، برخی اونو محدود به خودشون دارند و برخی هم با گرفتن دلیل و انگیزه شما؛ اگر باهاش مشکلی نداشتن، شما رو توی نمونه‌ خودشون عضو میکنن. طبیعتا راه‌اندازی این‌ها برای صاحبان اون نمونه‌های هزینه‌هایی داره و اون‌ها برای نمونه‌های خودشون قوانینی رو می‌تونن وضع کنن که شاید باب میل ما نباشه، پس این رو باید تو ذهن داشته باشیم.  

نمی‌خوام زیاد رویایی به قضیه نگاه کنیم، توی ماستودون هم این امکان وجود داره که مدیر اون نمونه یه روز از خواب بیدار بشه و یکهو یه قانون عجیب بذاره! و بگه یا بپذیرید یا برید بیرون! اما فرق اینجاست که شما کل داده‌ها و دوستانتون و تراکنش‌هاتون رو می‌تونید بردارید و منتقل کنید یه جای دیگه!، اما آیا فردا توییتر بیاد همچین کاری بکنه، آیا ما می‌تونیم داده‌هامون رو به یک توییتر دیگه منتقل کنیم؟! مثلا توییتر فردا صبح بیاد بگه کل پسرایی که ریش دارن، از توییتر باید برن بیرون :)) آیا من می‌تونم کاری بکنم؟!! خیر، ده سال داده و کلی دوست و خاطره و غیره رو یا باید بذارم حذف بشه، یا باید یه ریش‌تراش بردارم و به قانون توییتر لبیک بگم :)     

---  

جمع‌بندی   

دلایل و انگیزه‌های زیادی برای استفاده از ماستودون وجود داره، دوستان تو شبکه‌های اجتماعی و وبلاگ‌هاشون مطالبی در این مورد نوشتن، که با جستجو می‌تونید برخی رو مشاهده کنید، دلایلی نظیر امکان نوشتن متن با طول ۵۰۰ کاراکتر، تو برخی نمونه‌های هزار کاراکتر (این عدد دست مدیر اون نمونه است)، داشتن API آزاد و رایگان! چیزی که برای برنامه‌نویس‌ها خیلی مناسبه (برعکس API توییتر که خیلی چیزهاش رو پولی و محدود کرد)، دلایل امنیتی و حریم خصوصی و کلی دلیل‌های مختلف دیگه ...، یکی از این دلایل که دوستان نقل کرده بودن و برام جالب بود و خوشم اومد، نظر امیرمسعود در مورد ماستودون بود که توصیه می‌کنم اونو حتما بخونید.

مهم‌ترین دلیل و انگیزه من برای مهاجرت، عدم تمرکز و آزاد بودن این شبکه اجتماعیه، چیزی که کنترل من روی داده‌هام رو بیشتر می‌کنه.      

مطالعه بیشتر   

ماستودون برای تبادل و تغییر محتوا از پروتکل  ActivityPub استفاده می‌کنه، این پروتکل می‌تونه به صورت کارساز-به-کارساز و کارساز-به-کارخواه پیاده‌سازی بشه، که علاوه بر ماستودون، بستر‌ها و شبکه‌های معروف دیگه نظیر PeerTube و PixelFed و Nextcloud از این پروتکل به صورت کارساز-به-کارساز استفاده می‌کنند. (وب‌سایت مربوطه: https://activitypub.rocks)   

برای اطلاع بیشتر در مورد ماستودون می‌تونید به سایت اصلی پروژه به آدرس https://joinmastodon.org مراجعه کنید، همچنین تو ویکی‌کتاب یه مطلب خوب (به فارسی) در مورد ماستودون با عنوان

راهنمای شبکهٔ اجتماعی ماستدون

منتشر شده که می‌تونید از اون استفاده کنید، همچنین وب‌سایت https://instances.social تو یافتن یک نمونه مناسب خیلی می‌تونه مفید باشید، این وب‌سایت میاد و طی چند مرحله فیلتر کردن، یک لیستی از نمونه‌های مورد نظرتون رو بهتون نمایش میده.    

در انتها هرگونه نظری داشتید، خوشحال و ممنون میشم در این‌جا یا ماستودون (haghighi@mastodon.cloud@) یا ایمیل با من به اشتراک بذارید.   

منتشر شده در:   

https://ahmadhaghighi.com/blog/2019/mastodon