من و نرم‌افزار آزاد در سال ۹۹

مهاجرت از توییتر به #ماستودون

اواسط سال ۹۹، حساب توییترم ده ساله شد. هم زمان، بیش از یک سال بود که روی ماستودون فعال‌تر بودم و تقریبا از ماه‌ها قبل تصمیم گرفته بودم که بر خلاف رسم معمول خیلی از اهالی توییتر، این سال‌گرد را تبدیل کنم به کاهش جدی حضورم روی توییتر. توضیحات کامل‌تر را در مقاله «مهاجرت از توییتر به ماستودون در ده‌سالگی حساب توییتر» نوشته‌ام.

انتشار عکس روی #پیکسل‌فد

مدت‌ها بود که تصمیم‌ام را گرفته بودم که عکسی رو حساب ایسنتاگرام‌ام منتشر نکنم. از این نظر پیش از آشنایی با پیکسل‌فد، آمادگی ذهنی برای تغییر بستر انتشار عکس‌هایم را داشتم. هر چند استفاده از پیکسل‌فد را از سال ۹۸ شروع کرده بودم اما عملا عکس‌های مهم روی حساب‌ام را در سال ۹۹ ثبت و منتشر کردم. در این مدت هم شاهد پیشرفت‌اش بوده‌ام که بسیار لذت بخش است. می‌توانید حسابم را در این نشانی ببینید: https://pixelfed.social/Ahangarha

تداوم #گوگل‌زدایی با کاهش بیشتر وابستگی به جیمیل (تنها خدمت باقی مانده از گوگل)

جرقه گوگل‌زدایی برایم در اولین جلسه #دورهمی‌گنو در سال ۹۷ زده شد. جایی که اگر اشتباه نکنم به واسطه دانیال بهزادی با SearX آشنا شدم. همان جا تصمیم گرفتم استفاده از جستجوگر گوگل را کاهش و به جایش از یکی از نمونه‌های SearX استفاده کنم. مشکلاتی داشت اما شروع خوبی بود. آهسته و پیوسته، وابستگی‌ام به خدمات گوگل را کاهش دادم تا جایی که الان تنها وابستگی‌ام، یک وابستگی نیم‌بند به جیمیل است. در سال ۹۹ بسیاری از ثبت‌نام‌هایم در وب‌گاه‌های دیگر که از قدیم با حساب جیمیل انجام شده بود را یک به یک به رایانامه دیگرم منتقل کردم.

شروع کار جدی با #دارک‌تیبل برای ویرایش حرفه‌ای عکس

دارک‌تیبل نرم‌افزار فوق‌العاده‌ای است. اما قبلا نمی‌توانستم با آن کار کنم. دلیلش هم قدرت زیاد آن و عادت من به رویه معمول ویرایش عکس در ادوبی فوتوشاپ لایت‌روم بود. سال ۹۹ پس از مدت‌ها دوباره کار با این برنامه را امتحان کردم. آن‌قدر این برنامه خوب است که اطمینان دارم حتی اگر روزی برسد که آزادی نرم‌افزار برایم مهم نباشد، باز هم حاضر نخواهم شد دارک‌تیبل را کنار گذاشته و به لایت‌روم برگردم. هنوز تمام و کمال روی دارک‌تیل تسلط ندارم و باید کلی ریزه‌کاری‌هاش را یاد بگیرم اما سال ۹۹، این برنامه تبدیل شد به ابزار ثابت من برای ویرایش عکس خام.

آشنایی و کار با enve برای موشن‌گرافی

پیدا کردن نرم‌افزار آزادی که بتواند به راحتی ادوبی افترافکت، امکان تولید موشن‌گرافی را به کاربر بدهد دشوار است. بلندر قدرت‌مند است اما تصور اینکه بخواهم کار با آن را فرا بگیرم برایم دشوار است. به طور اتفاقی با enve آشنا شدم. یک نرم‌افزار آزاد جمع و جور که در مراحل اولیه توسعه است اما قابلیت‌های خوبی برای ساخت موشن‌گرافی به کاربر می‌دهد. چند کار ریزه میزه با آن انجام دادم از جمله کارهای گرافیکی ساده‌ای که اول و آخر ویدئوهای آزادان قرار گرفته‌اند.

ساخت افزونه add-bidi-support

پشتیبانی از متن دو جهته یکی از مشکلات رایج در دنیای دیجیتال است. بسیاری از برنامه‌ها و وب‌گاه‌ها طراحی شده‌اند که متن را یا راست‌به‌چپ و یا چپ‌به‌راست نشان دهند. مدت‌ها بود که برایم سوال بود که چرا این مشکل را حل نمی‌کنند. راه‌کارش هم به نظرم خیلی ساده می‌رسید اما ظاهرا کسی به عملیاتی بودن‌اش باور نداشت. پس از یکی از ارائه‌های مجازی توسط سید صالح شجاعی درباره ساخت افزونه به این فکر افتادم که چرا یک افزونه برای چنین کاری نسازم. این شد که کار را شروع کردم و البته این وسط، حمید کلباسی هم کمک‌های ارزش‌مندی کرد تا این افزونه عملیاتی‌تر شود. از ابتدا هم هدفم این نبود که این افزونه، مشکل تمام وب‌گاه‌ها را حل کند. بلکه می‌خواستم به صورت عینی نشان دهم و خودم هم ببینم که قوت و ضعف روش پیشنهادی‌ام چیست. هدف این بود که نتیجه کار را به صورت مقاله‌ای منتشر کنم که تا کنون چنین نشده است! دریافت افزونه

کمک به ماستودون برای بهبود پشتیبانی از متن دوجهته

امسال برای بار دوم پیشنهادم برای بهبود پشتیبانی از متن دوجهته را برای توسعه دهندگان ماستودون فرستادم. دفعه اول جدی نگرفته بودند اما این بار، به لطف رسم شکل و توضیحات دقیق توانستم مجاب‌شان کنم که روش‌شان باری تعیین جهت متن بوق‌ها را اصلاح کنند. این کار صورت گرفت و رابط وب ماستودون الان یکی از بهترین (اگر نگوییم بهترین) نمونه‌های پشتیبانی از متن‌دوجهته در شبکه‌های اجتماعی است.

استفاده بیشتر از از ماتریکس به عنوان پیام‌رسان

مدتی بود که از XMPP و ماتریکس استفاده می‌کردم. اما سال ۹۹، استفاده‌ام از ماتریکس بیشتر شد. البته در حال حاضر عمده تعاملاتم روی ماتریکس به حضور در گروه‌های مربوط به پروژه های نرم‌افزار آزاد بر می‌گردد. در چند مورد هم پل زده‌ام بین ماتریکس و اسلک و irc. امیدوارم افراد بیشتری به سمت ماتریکس بیایند. ناچاریم به چنین سمتی حرکت کنیم.

ناگفته نماند که مشارکت اندکی هم در بهبود پشتیبانی متن دوجهته در نسخه وب و رومیزی برنامه المنت داشته‌ام. هنوز نمی‌دانم که چرا تغییرات در نسخه‌های نهایی اعمال نمی‌شوند. اما همه چیز به نظر خوب می‌رسد.

آغاز آزادان

مدت‌ها بود که باید آزادان را شروع می‌کردم. ایده آزادان (Azad-on) این بود که بستری باشد برای گپ و گفت و فعالیت برای حرکت به سمت دانش، فرهنگ و نرم‌افزار آزاد. عوامل متعددی وقفه ایجاد می‌کرد در شروع آزادان. نهایتا اواخر تابستان آزادان را با ضبط چند ویدئو شروع کردم. متاسفانه ضبط ویدئوها متوقف شد. چند بار هم خیز برداشتم برای داشتن برنامه‌های مجازی زنده برای گپ و گفت که موفق نبود. خیلی دوست داشتم و دارم که آزادان، محل تعامل و مشارکت باشد. امیدوارم ۱۴۰۰ بتوانم بیشتر به این سمت حرکت کنم.

آشنایی با #پن‌پات برای طراحی رابط کاربری

مدت‌ها بود که هم خودم و هم بسیاری دیگر از اهالی دنیای نرم‌افزار آزاد، به دنبال راهکاری مناسب برای طراحی رابط کاربری بودیم. گاهی از اینک‌اسکیپ استفاده می‌کردم. پروژه‌های دیگری هم از اینک‌اسکیپ برای طراحی استفاده می‌کنند اما واقعیت این است که اینک‌اسکیپ، یک برنامه طراحی است نه برنامه تخصصی طراحی رابط کاربری. به طور اتفاقی روی ماستودون به یک بوق مواجه شدم درباره penpot. یک نرم‌افزار آزاد که شباهت زیادی به فیگما دارد. خلاصه اینکه از آن زمان، چند رابط کاربری طراحی کردم و بسیار لذت بودم از کار با آن.

برگزاری رویدادهای نرم‌افزار آزاد در کابل

پارسال، دو برنامه عمومی برگزار کردم. اولی، جشن شانزده‌سالگی اوپن‌استریت‌مپ بود که به صورت حضوری (محدود) و مجازی برگزار شد. برنامه دوم، جشن روز آزادی نرم‌افزار بود که با کمک و میزبانی دانشکده علوم کامپیوتر دانشگاه کابل محقق شد. البته تلاش نافرجامی هم برای برگزاری یک برنامه یک‌روزه مجازی به همین مناسبت داشتم. ویدیوی اول، ویدیوی دوم.

سایر مشارکت‌ها

امسال قدری جملات و صدا به آوای مشترک موزیلا اهدا کردم. طبق معمول هم مشارکت خوبی روی اوپن‌استریت‌مپ داشتم. در بهبود ترجمه تعدادی از نرم‌افزارهای آزاد هم مشارکت داشتم. جدا از این‌ها، در برنامه‌های متعددی، تلاش کردم دیگران را هم مجاب به مشارکت در این سه زمینه کنند؛ سه زمینه‌ای که نیاز به دانش فنی (برنامه‌نویسی) ندارند.

ایستادگی در برابر بی‌اخلاقی‌های تیر۹۹

این مورد را در انتها گذاشتم و سعی هم می‌کنم سریع از آن عبور کنم. تیر۹۹، لکه ننگی در تاریخ جامعه‌نرم‌افزار آزاد ایران بود. جایی که در فاصل یکی دو هفته، انواع و اقسام بی‌اخلاقی‌ها، از توهین و تحقیر و فحاشی و دروغ، از بسیاری از چهره‌های شناخته شده جامعه نرم‌افزار آزاد ایران بروز کرد. مقالاتی درباره موضوعات مرتبط با اتفاقات تیر ۹۹ نوشته‌ام در همین بلاگ اما هنوز یک (یا یک سری) مطلب هست که باید منتشر شود. امید داشتم که تا پایان ۹۹ منتشر شود که نشد. به هر حال، هنوز، به مواضع و عملکردم در آن مقطع افتخار می‌کنم. استدلال‌هایم را هم به صورت مکتوب عرضه کردم. به هر حال برای کاری تصورم بود درست است آن چه در توانم بود انجام دادم. فقط ای کاش بحث‌ها و اختلافات، استدلالی بود و طرفین دعوا، فعالین واقعی نرم‌افزار آزاد بودند.